"Gerilim tipi başağrısı" sayfasını değiştirmektesiniz

Primer baş ağrıları içinde en sık görülen baş ağrısı tipidir.Görülme sıklığı değişik
toplumlarda değişmekle birlikte ,%30-40 civarındadır.Epizodik ve süregen olmak
üzere iki ana gruba ayrılır. IHS 2004 sınıflamasında bu iki ana gruba sık
tekraralamayan epizodik gerilim baş ağrısı ve olası epizodik yada kronik gerilim baş
ağrısı formları da eklenmiştir. Ancak pratik olarak baştaki iki ana klinik form ve
bunlara,baş ve boyun kaslarında hassasiyet veya kasılmanın eşlik edip, etmemesine
göre alt gruplara ayrılır.En sık görülen formu epizodik olanıdır.
Diğer primer baş ağrılarında olduğu gibi ortaya çıkma yaşı 20 yaş civarıdır.Yinede
her yaşta görülebileceğini unutmamak gerekir.Migrende olduğu gibi çok belirgin
olmamakla birlikte, kadınlarda daha sık görülmektedir.

Epizodik Gerilim tipi Baş Ağrısı tanı kriterleri: (IHS 2004)

A) B ve D şıklarındaki özellikleri tamamlayan en az 10 ağrı atağının olması ve ağrılı
günlerinin toplamının bir ayda 1 yada daha fazla, fakat 15 günden az olması veya bir
yılda 15 yada fazla fakat 180 günden az olması.

B) Baş ağrısı ataklarının yarım saat ile 7 gün arasında sürmesi

C) Aşağıdaki ağrı özelliklerinden en az ikisinin varlığı;

#. [[Bilateral]] lokalizasyonlu
#. Basınç-sıkışma-ağırlık tarzında [[künt]](zonklayıcı değil) karakterde
#. Hafif veya orta şiddette
#. Yürüme gibi günlük aktivitelerle artmayan ağrı.

D) Aşağıdakilerden ikisinin varlığı
# Ağrıya bulantı ve kusmanın eşlik etmemesi(anoreksi olabilir)
# Fotofobi veya fonofobiden birden fazlasının olmaması

E) Altta yatan sistemik veya nörolojik bir bozukluğun olmaması.

Yukarıdaki kriterlere uyan bir ayda 15, bir yılda 180 günden fazla ağrılı gün olması
ve bu durumun 6 aydır devam ediyor olması halinde süregen gerilim tipi baş ağrısı
söz konusudur.

Söz konusu kriterlerdeki özellikler her hastada birebir olmayabilir. Zira hastaların
yaklaşık %17-20’sinde ağrı zonklayıcı özellikte, %25’inde egzersizle ağrıda
şiddetlenme olabilir yine yaklaşık %10 olguda ağrı hemikraniyal olabilir.Bu özellikler
aurasız [[migren]] ağrısıyla karışabilecek özellikler olduğundan, bazen tanı sorunu
yaşanabilir. Yine baze [[migren]] baş ağrısında gerilim tipi baş ağrısı özellikleri ön planda
olabilir. Bu veriler migrenin ve gerilim tipi baş ağrısının aynı yelpazenin farklı fakat
bazen içiçe geçebilen elemanları olduğu yaklaşımını desteklemektedirler.

Gerilim baş ağrılarında tetikleyici faktörler içinde sıklıkla fiziksel ve psikososyal
stres, menstürasyon,postür ve pozisyon bozuklukları,[[anksiyete]],depresyon ve
somatoform bozukluklar yer almaktadır.Yine tetikleyiciler arasında oromandibular
disfonksiyonu unutmamak ve hastaları bu yönde değerlendirmek gerekir.

== Patogenez ==
Gerilim baş ağrısında sorumlu mekanizmalar periferik ve merkezi
olarak ele alınmaktadır. Periferik mekanizmalar içinde kötü çalışma ve oturma
pozisyonu, aşırı yorgunluk ve fiziksel efor sonucu zorlanan baş ve boyun kaslarından
kaynaklanan ağrılı uyarıların [[kortikal]] ve subkortikal yapıları etkilemesi sonucu
retikülospinal yol üzerinden aynı grup kaslarda ortaya çıkan kas tonusu artışının
ağrıya neden olabileceği varsayılmaktadır. Merkezi mekanizmalar içinde ise özellikle
psikososyal stres faktörü başta olmak üzere çeşitli uyarıların etkisiyle beyin sapındaki
ağrı algılanmasını sağlayan nöronlarda fasilitasyon, ağrının algılanmasını kontrol
eden antinosiseptif sistemlerin fonksiyonunda azalma sözkonusudur.

Farklı hastalarda farklı mekanizmalar ön plana çıkmaktadır.Ancak genel kabul
gören görüş epizodik gerilim baş ağrısında periferik, kronik gerilim baş ağrısında da
merkezi mekanizmaların öncelikli olarak rol oynadığıdır.

== Tedavi ==
Diğer primer baş ağrılarında olduğu gibi, gerilim baş ağrısında da tedavi
yaklaşımı iki yönlüdür. Bir yandan [[akut]], ağrıya yönelik tedavi, diğer yandan ise
profilaktik yaklaşım söz konusudur.Epizodik gerilim tipi baş ağrısı söz konusu ise ve
ağrılar seyrek ve hafif ise sadece ağrıya yönelik tedavi düzenlenmelidir.Eğer kronik
gerilim tipi baş ağrısı söz konusu ise yada sık ağrılı gün sayısı sık ise o zaman ağrıya
yönelik tedavinin yanı sıra koruyucu tedavi de başlanmalıdır.

Ağrıya yönelik tedavide genellikle basit analjezikler (asetil salisilik [[asit]] 500-
1000mg, parasetamol 500-1000mg, metamizol 500-1000mg) yada nonsteroid
antieflamatuarlar (naproksen sodyum,diklofenak potasyum,ibuprofen,flurbiprofen)
yeterli olmaktadır. NSAİ’ların gastrointestinal yan etkilerini unutmamak gerekir.Yine
uzun süre sık kullanımda ilaç kötü kullanım ve buna bağlı baş ağrısını göz önünde
bulundurmak,hastaları uyarmak gereklidir.

Gerilim baş ağrısıyla birlikte kişide depresyon belirtileri de genellikle yaygın
olduğundan profilakside ilk tercih edilecek ilaçlar antidepresanlar olacaktır. Bu amaçla
öncelikle trisiklik antidepresanlar(amitriptilin 50-75mg/gün)kullanılabilir.Daha önce
sözünü ettiğimiz yan etkilerini unutmamak kaydıyla,hele de kişide uykuya dalma
sorunu var ise gece yatmadan önce rahatlıkla kullanılabilir.Diğer antidepresanlardan
SSRI’lardan (sertralin,sitolopram, flueksetin....) ve SNRI’lar (venlafaksin) uygun
hastalarda başarıyla kullanılabilirler.

[[Migren]] profilaksisinde olduğu gibi, gerilim tipi baş ağrısı profilaksisindede sodyum
valproat 750-1500mg/gün kullanılmaktadır.

Anksiyetenin ve kas gerginliğinin önplanda olduğu hastalarda anksiyolitik ve kas
gevşeticiler kullanılabilirler. Her ne kadar NSAİ’lar da profilakside öneriliyorlarsa da
,ciddi gastrointestinal yan etkileri ve ilaç kötü kullanım alışkanlığına neden olmamak
için biz önermemekteyiz.

Gerilim baş ağrısı profilaksisinde değişik nonfarmakolojik yöntemlerde söz
konusudur. Özellikle kas geriliminin ön planda olduğu ogularda gevşeme
teknikleri,egzersizler,masaj yararlı olabileceği gibi transkütan elektriksel sinir
uyarılması da yaralı olabilir.Psikiyatrik sorunların önplanda olduğu durumlarda uygun
merkezlerde değişik [[psikoterapötik]] yaklaşımlara başvurulabilir.


[[Kategori:Primer_Başağrıları]]