"Migren patogenezi" sayfasını değiştirmektesiniz

__NOAUTOLINKS__
Değişik baş ağrılarının tanımlanmalarına ait yazılı belgelerin M.Ö. birkaç bin yıl
öncesine dek uzanmasına karşın, başın bir yarımını etkileyen ve sıklıkla görsel ve
gastrointestinal semptomlarla ilişkili yarım başağrılarını, yani "migreni" ilk tanımlayan
kişinin M.S. ikinci yüzyılda yaşamış olan Kapadokyalı Aretaeus olduğu kabul
edilmektedir. 1600’lü yıllarda Thomas Willis migren baş ağrılarının ortaya çıkışında
vasküler etkenlerin varlığına değinmiş ve ondan sonra geliştirilen benzer ya da karşıt
görüşler sonucu yakın zamana dek migrenin öncelikle vasküler veya nörojenik kökenli
olabileceği tartışması süregelmiştir. Günümüzde migrenin nörojenik kökenli olduğu,
atakların ortaya çıkışının beynin aşırı duyarlılığı (kortikal hipereksitabilite) veya bir
başka deyişle uyarılma eşiğinde düşme ile ilişkili olabileceği ve olasılıkla
beyinsapındaki bazı yapıların atak sürecini başlattığı öne sürülmektedir. Merkezi sinir
sisteminde paroksismal olarak ortaya çıkan bu duyarlılığın genetik kökenli olduğu ve bir
kanalopati ile açıklanabileceği yönünde yoğunlaşan güncel görüşler vardır.

Auralı migrende semptomların, karşı serebral hemisferin ilgili bölgelerinde arkadan
öne doğru yayılan, olasılıkla önce nöronal bir hipereksitabilite hali ve ardından nöronal
metabolik gereksinimlerde bir azalma ile şekillenen reaktif bir depresyon (spreading
depresyon) sonucu geliştiği düşünülmektedir. Olasılıkla bu duruma sekonder olarak
gelişen ama eşik değerlere ulaşmayan bir iskemi (oligemi) nin varlığı beyin kan akımını
gösteren çeşitli çalışmalarda kaydedilmiş olup, süresi aura dönemini aşarak ağrı
döneminin ilk birkaç saatine dek uzayabilmektedir. Günümüzde aura semptomlarının
klasik anlayış olan vazokonstriksyona değil, ama birbirini izleyen nöronal eksitasyon ve
depresyon ile ilişkili olduğu görüşü böylece daha kabul görür hale gelmiştir.

Locus coeruleus ve raphe çekirdekleri gibi aminerjik beyinsapı çekirdekleri serebral
kan akımını düzenlemekte, kortikal nöronal uyarılabilirliği etkileyebilmekte ve endojen
ağrı kontrol mekanizmalarını kontrol etmektedirler. Bu yapıların etkisi ile
trigeminovasküler sistemin dolaylı veya doğrudan etkilenmesiyle de ağrının ortaya
çıkabileceği bir olasılık olarak gözükmektedir. Nitekim ağrının bazı migrenlilerde bir baş
yarımında hissedilmesi trigemino-vasküler yapıların tek taraflı etkilenmesi ile
açıklanmaya çalışılmaktadır. Trigeminal kontrol altında olduğu kabul edilen
ekstrakraniyal ağırlıklı nörojenik inflamasyon ve vasküler bir dilatasyonun ortaya çıkışı
ile birlikte merkezi ağrı iletim sistemlerinin baskılanmasında bir yetersizlik ve ağrı
eşiğinde düşme ağrının periferik ve merkezi mekanizmaları arasında kabul gören ek
görüşlerdir.
Geçici hafif hemiparezi atakları ve bunları izleyen migren tipi başağrıları ile
şekillenen familyal (ailesel) hemiplejik migren (FHM) otozomal dominant bir hastalık
olup, hastaların bazılarında serebellar bulguların hatta komanın da geçici nörolojik
klinik tablo içinde yer alabildiği geniş bir yelpazeyi oluşturmaktadır. Bu hastalık
grubunda nöronların voltaja bağımlı P/Q tipi kalsiyum kanallarının a-la subünitesini
kodlayan CACNA1A genine ait farklı mutasyonlar gösterilmiştir. İzole migrenin benzer
şekilde bir kanalopati olabileceği düşünülmüş ve bu yönde halen süregiden genetik
araştırmalar başlatılmıştır.
Özetle fizik, psikolojik ya da biyolojik stresin olasılıkla genetik yatkınlık sonucu
beyin duyarlılığı artmış kişilerde bu eşiğin aşılmasına neden olarak migren dönemlerini
başlattığı, bu arada beyinsapı mekanizmalarının aktive olmasıyla birlikte ağrının ortaya
çıktığı ve bu sürecin sonunda da giderek eşiğin yükselmesiyle atağın sonlandığı
söylenebilir.

Positron emisyon tomografisi ile yapılan bir çalışmada spontan gelişen bir migren
atağının ağrı döneminde cingulate korteks, görsel ve işitsel kortikal alanlar ile
beyinsapının karşı dorso-lateral bölgesinde kan akımının arttığı gösterilmiştir. Atağın
tedavisinden sonra da bir süre daha bu durumun sürmesi ile beyinsapındaki söz
konusu aktivasyon alanının migren atağının başlamasından sorumlu yapı olabileceği
öne sürülerek bu bölge "migren beyinsapı jeneratörü" olarak değerlendirilmiştir.
Cingulate korteksteki aktivasyon doğrudan ağrı ve emosyonel değişim ile, görsel ve
işitsel kortikal alanların aktivasyonu da fotofonofobi ile ilişkilendirilmiştir.


[[Kategori:Migren]]