"Norovirus Enfeksiyonu" sayfasını değiştirmektesiniz

Norovirus enfeksiyonu ülkemizde rutin olarak izlenen bildirimi zorunlu bir hastalıktır.
== [[Epidemiyoloji]] ==
Norovirüsler epidemik gastroenteritlerin en önde gelen nedenidir ve dünya genelinde
tüm gastroenterit salgınlarının en az %50’sinden sorumludurlar. Tanı testlerinin gelişmesi
ile birlikte her yaş grubundaki sporadik gastroenteritlerin de yaygın nedenlerinden biri
oldukları anlaşılmıştır.

Etken Caliciviridae ailesinden zarfsız, tek sarmallı bir RNA
virüsüdür; influenza benzeri bir evrim gösterir ve her 2-3 yılda bir düzenli olarak yeni
pandemik suşlarla ortaya çıkar. Bu nedenle bireylerde ömür boyu tekrarlayan
enfeksiyonlar oluşabilir. Aynı virüs ailesi içerisinde yer alan sapovirüsler de (sapporo
benzeri virüsler) insanda gastroenterite yol açarlar.

Norovirüsler VP1 aminoasit dizilimlerine göre GG I-V ile gösterilen 5 genogruba ayrılırlar.
İnsanda enfeksiyon yapanlar GG I, II ve IV’te yer alırlar. Günümüzde GG II ve IV periyodik
salgınlara yol açmaktadır. Genogruplar da kendi içerlerinde genotiplere ayrılır. Genogrup
I’de 8 genotip, II’de 21 genotip bulunmaktadır. 2001’den bu yana çıkan viral gastroenterit
salgınlarının çoğundan GG II’de yer alan genotip IV sorumludur.

Norovirüslerin çevre şartlarına dayanıklı olmaları özellikle kontamine yüzeyler, besinler
ve su yoluyla yayılmaları açısından çok önemlidir. Bulaşma için 18 kadar az virüs [[partikül]]ü
yeterlidir. Salgınlar önemli ölçüde enfekte hazırlayıcıların gıdaları kontamine etmesi ile
ilişkilidir. Öte yandan; salgınların ilk kaynağı kontamine gıda veya su olsa da yayılımında
fekal-oral yol veya enfekte aerosollere maruziyet ile kişiden kişiye bulaş büyük rol oynar.

Dışkı ve kusmuk son derece bulaştırıcıdır. Su aktiviteleri ve içme suyu kaynaklı büyük
salgınlar da bildirilmiştir. Su ile ilişkili bulaş içme suyuna kanalizasyon karışması ya da
yetersiz klorlama sonucu meydana gelmektedir. Okullar, çocuk bakım yurtları, hapishane,
kışla ve diğer toplu yaşam şartlarında, yolcu gemilerinde norovirüs salgınları ortaya
çıkabilir. Hastaneler ve diğer sağlık bakım kuruluşlarında salgınlar bazen aylarca sürebilir.
Enfeksiyon hastanede yatan kişilerde sağlıklı kişilere göre daha ağır seyredebilir, ölümlere
yol açabilir. Küçük çocuklar ve yaşlı bireyler enfeksiyondan daha sık etkilenirler. Salgınları
yıl boyu görülebilmekle birlikte kış aylarında daha sıktır.

== Klinik ==

Klinik tablo, virüs alındıktan 12-48 saat sonra birden ortaya çıkan kansız ishal, kusma,
bulantı ve karında kramplar ile karakterizedir. Düşük ateş ve kas ağrıları eşlik edebilir.

Semptomlar ne kadar ağır olursa olsun sağlıklı kişilerde 1-3 günde kendiliğinden iyileşir.
Ancak küçük çocuklar, yaşlılar ve hastanede yatan kişilerde bu süre 4-6 güne uzayabilir.

Hastaların yaklaşık %10’u doktora başvurur. Yaşlılarda ölümler bildirilmiştir. Norovirüsle
bağlantılı olarak yenidoğanlarda nekrotizan enterokolit, bağışıklığı baskılanmış kişilerde
kronik ishalin yanı sıra tüm gruplarda irritabl bağırsak sendromu bildirilmiş olmakla
birlikte nedensel ilişki henüz kanıtlanmamıştır. Enfeksiyondan sonra ortalama 4 hafta
süre ile virüs dışkıda saptanabilir ve çok yüksek düzeylere ulaşabilir; bağışıklık sistemi
baskılanmış hastalarda virüs salınımı bir yıldan fazla sürebilir. Ancak bu virüslerin
enfeksiyöz olup olmadıkları bilinmemektedir.

Enfeksiyonların %30’u asemptomatik seyredebilir ve bu bireyler düşük düzeylerde olsa da
virüsü yayabilirler. Bunların bulaşma ve salgınlardaki rolü henüz aydınlatılmış değildir.

Klinik tanımlama:
Bir kişide 14 günden uzun olmayan ve aşağıdakilerden biri ile karakterize hastalık;

* günde üç ya da daha çok sayıda yumuşak, sulu dışkılama durumu ([[akut]] ishal) veya

* günde iki ya da daha çok sayıda kusma olması hali veya

* enfeksiyona bağlı olduğu düşünülen ve günde en az bir kez hem ishal hem de kusma görülmesi durumu.

NOT: Sıklıkla akut gastroenterit salgınlarına yol açar, sporadik vakalar nadirdir.

== Tanı ==

Tanı için laboratuvar kriterleri:
* Dışkıda PCR ile virüsün nükleik asitlerinin saptanması (salgın durumlarında akut
dönemde seçilen 4-5 vakadan alınan dışkı örneklerinde PCR yöntemi ile tanı konur)

Vaka sınıflaması:

'''Olası vaka''': Klinik tanımlama ile uyumlu vaka

'''Kuvvetle olası vaka''': Konfirme bir vaka ile epidemiyolojik bağlantılı olası vaka

'''Kesin vaka''': Laboratuvar tarafından doğrulanmış semptomu olan veya olmayan vaka

=== Laboratuar ===

'''Dışkı''' - en yüksek sayıda virüs içerdiğinden dolayı öncelikle tercih edilir.

'''Rektal sürüntü''' – işbirliği zorluğu nedeniyle dışkı veremeyen hastalardan ve bebeklerden.

'''Kusmuk örnekleri''' - duyarlılığı bilinmemekle birlikte örnek alınıp test edilebilir.

'''Çevresel örnekler''' - salgın kaynağı olduğundan kuvvetle şüphe edilen bir gıda ya da su
kaynağı, havuz v.b. mevcutsa örnekler alınır.

Dışkı örneğinin erken dönemde, ilk 48-72 saat içinde alınması önerilir. Ancak, dışkı ile
virüsün saçılımı uzun sürdüğünden hastalığın daha geç dönemlerinde, hatta hastalık
iyileştikten sonra da (başlangıçtan 7-10 gün sonra) örnek alınabilir.

Salgınlarda tüm vakalardan değil, salgını temsil edecek şekilde %5-10 vakadan (50 vaka
varsa 3-5’inden) örnek alınması önerilmektedir. Bununla birlikte;

# örnekler akut dönem geçtikten sonra alınıyorsa,

# büyük ya da uzamış bir salgın söz konusu ise,

# daha az duyarlı olan ELISA yöntemi ile test yapılacaksa,örnek sayısı arttırılmalıdır.

Kusmuk örnekleri dışkı gibi işlem görür.

Çevresel örnekler mümkün olan en kısa sürede alınmalı ve gönderilmelidir. Bu tür örnekler İl Halk Sağlığı
Müdürlüğü tarafından alınır ve laboratuvara gönderilir. Testin çalışılacağı laboratuvar ile
de iletişim kurmanız; çevresel örneklerin alınması ve gönderilmesi ile ilgili özel bir
uyarılarının olup olmadığını sormanız önerilir.

[[Kategori:RNA_Virusleri]]
[[Kategori:Halk_Sağlığı]]
[[Kategori:Mikrobiyoloji]]