Kan gazı örneği nasıl alınmalı

Doğru şekilde kan gazı alınması; kan gazının değerlendirilmesinde ilk basamaktır. Uygun şartlarda alınmayan bir kan gazının değerlendirilmesi klinik hataları beraberinde getirecektir. Dikkat edilecek husususlar şöyledir:

A - Kan gazı alınmadan önce endikasyonu iyi değerlendirilmelidir, kontrendikasyonlara dikkat edilmeden kan gazı örneklemesi yapılmamalıdır.

Arter kan gazı örneği alınmasındaki kontrendikasyonlar
Kan alınan bölgede yetersiz kolleteral dolaşımın olması Kan alınacak bölgede şant-cerrahi veya lezyon varlığı Kan alınacak bölgenin distalinde periferal vasküler hastalık varlığı Koagülopati veya orta-yüksek doz antikoagülan tedavi alıyor olmak Klinik ihtiyaç varsa hiç biri kesin kontrendikasyon oluşturmaz

Arter kan gazı analizi endikasyonları
Metabolik ve respiratuar asidoz ve alkalozun tanısı ve takibi Solunum yetmezliğinin tipinin saptanması Verilen tedavinin etkinliğinin belirlenmesi Oksijen tedavisinin endikasyonu ve takibi Ani gelişen ve nedeni açıklanamayan dispne, bilinç bulanıklığı gibi durumlar

 

B - Kan gazı alınmadan önce detaylar (oksijen (O 2 ) tedavisi, ventilatör ayarları gibi) kayıt edilmelidir. Oksijen tedavisinde örnek alınmadan önce 20 dk boyunca tedavide değişikliğe gidilmemelidir.

C - Hastaya ayrıntılı bilgi verilmelidir alınacak bölge ve komplikasyonlar ayrıntılı olarak anlatılmalıdır.

D - Gerekli ekipmanlar (heparinize 20-22G iğne uçlu enjektör, keskin uçlu tıbbı atıkların tutulduğu kutu, bası yapacak sargı bezi, dezenfektan ile bölge temizliği için gerekli ekipman vs.) hazırlanmalıdır.

E- Kan gazı rutin olarak nondominant koldan ve radial arterden alınır. Radial arter hem çok iyi kolleterale sahiptir hemde yüzeyel ve hissedilebilir olması nedeniyle kolay girişim yapılabilmektedir. Ancak brakial veya femoral arterde girişim için kullanılabilir.

Uygun şekilde radial arteriyel örnekleme için şu basamaklar sırası ile uygulanmalıdır.

1.  Kolleteral kan akımının yeterli olup olmadığı modifiye allen testi ile değerlendirilebilir. Bu test düşük sensitiviteye ve spesiviteye sahiptir. Bundan dolayı az riskli işlemelerde kullanılabilir: Modifiye allen testinde ilk üç parmaktan birine puls oksimetre takılır ve akım durana kadar ulnar ve radial artere bası yapılır düz çizgi elde edildikten sonra ulnar bası ortadan kaldırılır pembeleşme ve puls oksimetredeki değerler kontrol edilir.
2.  El bileğine 20-30º ekstansiyona getirilmelidir daha fazla ekstansiyon akımın azalmasına neden olacaktır.
3.  Nabızın dominant olduğu yer tesbit edilmelidir ve numunenin alınacağı bölge dezenfektan ile temizlenmelidir.
4.  El bileğine parelel ve artere 45º açı ile girilmelidir  
5.  Enjektörün arteriyel spazma sebep olmaması için yavaş ilerletilmelidir, iğne artere girdiği anda enjektörün en uç plastik kısmında pulsatil kan belirecektir. Çoğu enjektör için negatif basınca gerek olmadan kan dolacaktır.
6.  3 ml bir kan örneği örnekleme için yeterlidir. Enjektör çıkarıldıktan sonra yeterli bası yapılmalıdır (en az 5 dk).
7.  İğne ucu dikkatli bir şekilde uygun atık kutusuna atılmalıdır.
8.  Enjektör içinde hava kalmadığından emin olunmalıdır ve ucundan hava alması engellenmelidir.
9.  Alınan örnek hızlı bir şekilde çalışılmalıdır, eğer bekleme süresi 10 dk’dan uzun sürecekse buz aküsünde bekletilmelidir.
10.  Eğer örnekleme başarısız olunursa diğer el bileğinden ve artere zarar vermeden işlem yeniden yapılmalıdır.

İşlem öncesi klinisyenin kararına göre cilt altına 1 ml %1 lidokain ile lokal anestezi yapılabilir. Siyah ve pulsatil olmayan kan örneği büyük çoğunlukla venöz kan örneğidir. Bu puls oksimetrideki satürasyon ile kan gazı satürasyonu kıyaslanarak da anlaşılabilir.