Ateş patogenezi: Revizyonlar arasındaki fark
k (1 revizyon içe aktarıldı) |
Değişiklik özeti yok |
||
| 1. satır: | 1. satır: | ||
== Ateş patogenezi == | == Ateş patogenezi == | ||
Çoğu omurgalıda [[akut]] faz reaksiyonunun bir parçası olarak gelişen ateş, uyuma yönelik , otonomik, nöroendokrinolojik ve davranışsal bir yanıttır. Enfeksiyon ve enfeksiyon dışı | Çoğu omurgalıda [[Akut|akut]] faz reaksiyonunun bir parçası olarak gelişen [[ateş]], uyuma yönelik , otonomik, nöroendokrinolojik ve davranışsal bir yanıttır. Enfeksiyon ve enfeksiyon dışı nedenlerin bulguları benzerdir ve etkenden bağımsızdır. | ||
nedenlerin bulguları benzerdir ve etkenden bağımsızdır. | |||
Ateş hipotalamusun anterior preoptik nucleusu (HAPN) tarafından yönetilir. Vücut sıcaklığının yükselmesi bu alandaki termostatik "set-point"in yeniden düzenlenmesiyle olur. En önemli termoregülatör mekanizma, kan akımının deriden derin vasküler yatağa yönelmesi ve deriden sıcaklık kaybının önlenmesidir. | Ateş hipotalamusun anterior preoptik nucleusu (HAPN) tarafından yönetilir. Vücut sıcaklığının yükselmesi bu alandaki termostatik "set-point"in yeniden düzenlenmesiyle olur. En önemli termoregülatör mekanizma, kan akımının deriden derin vasküler yatağa yönelmesi ve deriden sıcaklık kaybının önlenmesidir. | ||
[[Ateş]] | [[Ateş|Ateşin]] oluşumunda ekzojen [[Pirojenler|pirojenler]] (çeşitli M.O’lar ve onların [[Endotoksin|endotoksin]], egzotoksinler, ilaçlar, [[Antijen|antijen]]-[[Antikor|antikor]] kompleksleri gibi) ve endojen [[Pirojenler|pirojenler]] (esas olarak IL-1) rol oynar. Ekzojen [[Pirojenler|pirojenler]] monosit-[[Makrofaj|makrofaj]] sistemi tarafından fagosite edilir ve bu hücrelerden endojen pirojenik sitokinler (IL-1, TNF, İnterferonlar, IL-6 gibi ) salınırlar. Büyük moleküllü ([[[[tel:15000-30000|15000-30000||[1]]]]] dalton) bu sitokinler sistemik dolaşıma verilirler. Bu moleküller MSS’de HAPN bölgesinde lokal endotel hücrelerinde PG sentezine yol açarlar. Normalde sitokinler kan-beyin bariyerini geçemezler. Ancak MSS’de hipotalamustaki sirkumventriküler organlardan olan organum vasculosumda kan-beyin bariyeri yoktur, sitokinler bu bölgeden geçer ve buradaki nörohumoral reseptörleri etkileyerek PG, [[Monoamin|monoamin]] ve cAMP sentezine yol açarlar. Özellikle PGE2 olmak üzere prostoglandinler direkt olarak veya tam bilinmeyen nörotransmiterlerin yardımıyla HAPN’daki ateş ayar düğmesinin daha yükseğe ayarlanmasına yol açarlar, bunun sonucunda hipotalamustan gerek serebral kortekse gerekse de vazomotor merkeze [[Ateş|ateşin]] arttırılmasına yol açacak impulslar gönderilir. Korteksin etkilenmesiyle kişi [[Ateş|ateşin]] artmasına veya ısı kaybının azaltılmasına (sıcak yere gitme, kalın giyinme, sıcak şeyler içme isteği, ısı kaybını azaltıcı vücut postürü alma gibi) yönelik davranışlar gösterir. Vazomotor merkez sinyalleriyle deriden ısı kaybını azaltıcı vazokonstrüksiyon, ısı oluşumunu arttırıcı kas titremesi gelişir. Ayrıca otonomik sinyaller ile terleme azatılır, endokrin etkilerle (azalmış vasopressin ile idrar artarak vücutta ısıtılması gereken sıvı miktarı azaltılır) ısı kaybı en aza indirilir. Ateş yanıtı MSS tarafından yönlendirilen bazı adaptif nöroendokrin mekanizmaları da devreye sokar, bu mekanizmalar vücudun [[Ateş|ateşe]] yolaçan mikrobiyal etkenlere direncini arttırıcı niteliktedir. [[Ateş|Ateşe]] yol açan etkenler ortadan kalkınca ve pirojen sitokin salınımı kesilince HAPN ısı ayar düğmesi yine eski normal durumuna geçer ve söz konusu etkiler geriye döner ve normal ateş durumu sağlanır. {{:Pirojenler}} | ||
ilaçlar, [[antijen]]-[[antikor]] kompleksleri gibi) ve endojen [[pirojenler]] (esas olarak IL-1) rol oynar. Ekzojen [[pirojenler]] monosit-[[makrofaj]] sistemi tarafından fagosite edilir ve | |||
bu hücrelerden endojen pirojenik sitokinler (IL-1, TNF, İnterferonlar, IL-6 gibi ) salınırlar. | |||
Büyük moleküllü (15000-30000 dalton) bu sitokinler sistemik dolaşıma verilirler. Bu | |||
moleküller MSS’de HAPN bölgesinde lokal endotel hücrelerinde PG sentezine yol açarlar. | |||
Normalde sitokinler kan-beyin bariyerini geçemezler. Ancak MSS’de hipotalamustaki | |||
sirkumventriküler organlardan olan organum vasculosumda kan-beyin bariyeri yoktur, | |||
sitokinler bu bölgeden geçer ve buradaki nörohumoral reseptörleri etkileyerek PG, [[monoamin]] | |||
ve cAMP sentezine yol açarlar. Özellikle PGE2 olmak üzere prostoglandinler direkt olarak | |||
veya tam bilinmeyen nörotransmiterlerin yardımıyla HAPN’daki ateş ayar düğmesinin daha | |||
yükseğe ayarlanmasına yol açarlar, bunun sonucunda hipotalamustan gerek serebral kortekse | |||
gerekse de vazomotor merkeze [[ | |||
etkilenmesiyle kişi [[ | |||
giyinme, sıcak şeyler içme isteği, ısı kaybını azaltıcı vücut postürü alma gibi) yönelik | |||
davranışlar gösterir. Vazomotor merkez sinyalleriyle deriden ısı kaybını azaltıcı vazokonstrüksiyon, ısı oluşumunu arttırıcı kas titremesi gelişir. Ayrıca otonomik sinyaller ile | |||
terleme azatılır, endokrin etkilerle (azalmış vasopressin ile idrar artarak vücutta ısıtılması | |||
gereken sıvı miktarı azaltılır) ısı kaybı en aza indirilir. Ateş yanıtı MSS tarafından | |||
yönlendirilen bazı adaptif nöroendokrin mekanizmaları da devreye sokar, bu mekanizmalar | |||
vücudun [[ | |||
etkenler ortadan kalkınca ve pirojen sitokin salınımı kesilince HAPN ısı ayar düğmesi yine | |||
eski normal durumuna geçer ve söz konusu etkiler geriye döner ve normal ateş durumu | |||
sağlanır. | |||
{{:Pirojenler}} | |||
{{en}} | {{en}} | ||
Tabloda yer alan endojen ve eksojen pirojen başlıkları yer değiştirmeli. | |||
22.50, 6 Kasım 2019 tarihindeki hâli
Ateş patogenezi
Çoğu omurgalıda akut faz reaksiyonunun bir parçası olarak gelişen ateş, uyuma yönelik , otonomik, nöroendokrinolojik ve davranışsal bir yanıttır. Enfeksiyon ve enfeksiyon dışı nedenlerin bulguları benzerdir ve etkenden bağımsızdır.
Ateş hipotalamusun anterior preoptik nucleusu (HAPN) tarafından yönetilir. Vücut sıcaklığının yükselmesi bu alandaki termostatik "set-point"in yeniden düzenlenmesiyle olur. En önemli termoregülatör mekanizma, kan akımının deriden derin vasküler yatağa yönelmesi ve deriden sıcaklık kaybının önlenmesidir.
Ateşin oluşumunda ekzojen pirojenler (çeşitli M.O’lar ve onların endotoksin, egzotoksinler, ilaçlar, antijen-antikor kompleksleri gibi) ve endojen pirojenler (esas olarak IL-1) rol oynar. Ekzojen pirojenler monosit-makrofaj sistemi tarafından fagosite edilir ve bu hücrelerden endojen pirojenik sitokinler (IL-1, TNF, İnterferonlar, IL-6 gibi ) salınırlar. Büyük moleküllü ([[[[1]]]] dalton) bu sitokinler sistemik dolaşıma verilirler. Bu moleküller MSS’de HAPN bölgesinde lokal endotel hücrelerinde PG sentezine yol açarlar. Normalde sitokinler kan-beyin bariyerini geçemezler. Ancak MSS’de hipotalamustaki sirkumventriküler organlardan olan organum vasculosumda kan-beyin bariyeri yoktur, sitokinler bu bölgeden geçer ve buradaki nörohumoral reseptörleri etkileyerek PG, monoamin ve cAMP sentezine yol açarlar. Özellikle PGE2 olmak üzere prostoglandinler direkt olarak veya tam bilinmeyen nörotransmiterlerin yardımıyla HAPN’daki ateş ayar düğmesinin daha yükseğe ayarlanmasına yol açarlar, bunun sonucunda hipotalamustan gerek serebral kortekse gerekse de vazomotor merkeze ateşin arttırılmasına yol açacak impulslar gönderilir. Korteksin etkilenmesiyle kişi ateşin artmasına veya ısı kaybının azaltılmasına (sıcak yere gitme, kalın giyinme, sıcak şeyler içme isteği, ısı kaybını azaltıcı vücut postürü alma gibi) yönelik davranışlar gösterir. Vazomotor merkez sinyalleriyle deriden ısı kaybını azaltıcı vazokonstrüksiyon, ısı oluşumunu arttırıcı kas titremesi gelişir. Ayrıca otonomik sinyaller ile terleme azatılır, endokrin etkilerle (azalmış vasopressin ile idrar artarak vücutta ısıtılması gereken sıvı miktarı azaltılır) ısı kaybı en aza indirilir. Ateş yanıtı MSS tarafından yönlendirilen bazı adaptif nöroendokrin mekanizmaları da devreye sokar, bu mekanizmalar vücudun ateşe yolaçan mikrobiyal etkenlere direncini arttırıcı niteliktedir. Ateşe yol açan etkenler ortadan kalkınca ve pirojen sitokin salınımı kesilince HAPN ısı ayar düğmesi yine eski normal durumuna geçer ve söz konusu etkiler geriye döner ve normal ateş durumu sağlanır.
| Ekzojen Pirojenler | Endojen Pirojenler |
|---|---|
|
|
fckLR
Tabloda yer alan endojen ve eksojen pirojen başlıkları yer değiştirmeli.