Demir Eksikliğinde Tedavi

Demir eksikliği anemisi tanısı konulduğunda, tedavi öncesindeki en önemli nokta etiyolojik nedenin bilinmesidir. Yoksa tedavi başarısız olabilir.

• Hemoglobin açığını düzeltmek ve depo demirini yerine koymak için demir verilmesi gerekir. İki değerlikli demir (ferro) sülfat, tercih edilen, ağız yolundan kullanılabilen standart demir preparatıdır. Üç değerlikli (ferrik) demirlerin etkililiği düşüktür.
• Erişkinde 150-200 mg/gün elementer demir (aç karnına, 2-3 dozda)
• Çocukta 4-6 mg/kg/gün elementer demir (aç karnına, 2-3 dozda)
• Ağız yolundan demir kullanımıyla kan değerleri, aneminin derecesine göre 1 -2 ayda normale döner.
• Hemoglobin normal düzeye ulaştıktan sonra, depo demirini yerine koymak için,tedavi erişkinde en az 6 ay, çocukta 6-8 hafta daha sürdürülmelidir. Toplam tedavi süresi 6 ayı geçmemelidir.
• Tedaviye yanıtın göstergesi hemoglobin değerinin üçüncü haftada en az 2 g/dl artmasıdır.
• Hemoglobinleri normal, ferritinleri düşük hastalara 2-3 ay süre ile ferritin değerleri normale gelene kadar ağızdan kullanılabilecek demir preparatları eklenmelidir.

Akut enfeksiyonda tedaviye ara verilir. Enfeksiyon tedavisinden sonra anemi tedavisi kaldığı yerden sürdürülür.

Demir ağız yolundan süt ve antasitlerle birlikte kullanılmamalıdır. Tetrasiklinler ve kinolonlar demir emilimini azaltabilir.

Ağızdan demir kullanımı sırasında bulantı, kusma, karın ağrısı, kabızlık ve ishal gibi yan etkiler görülürse ilaç tok karnına alınabilir. Ayrıca, dışkının siyaha boyanacağı hastaya anlatılmalıdır. Şurup veya damla kullanılan çocuklarda dişler de boyanabilir.

Parenteral demir, ağızdan demir tedavisini tolere edemeyenlerde, hızlı düzeltilmesi gereken anemilerde, persistan mide-barsak kaynaklı kan kayıplarına bağlı durumlarda kullanıldığından ve anaflaksiye yol açabileceğinden birinci basamak tedavide gerekli değildir.

Yüksek dozda demirin özellikle çocuklarda toksik olduğu unutulmamalıdır.

Tedaviye Cevap

Hematokritte yükselme 10 günde başlar.

En son düzelen bulgu nörolojik bulgulardır. Düzelme 12-18 ayı bulabilir. Bazen tam düzelme olmayabilir.

Sevk Ölçütleri

• Başlangıç hemoglobin düzeyi <7 gr/dl olan tüm çocuklar, ağır anemi düşünülerek,
• Başlangıçta avuç solukluğu, yalnızca avuç içini değil parmak uçlarını da kapsayacak biçimde belirginse, ağır anemi düşünülerek,
• Ağızdan demirin uygun dozda ve düzenli kullanımına karşın, 3 hafta sonra avuç solukluğunda düzelme olmaz ya da hemoglobin düzeyindeki artış 2 g/dl’nin altında kalır ise, tedaviye yanıtsızlık düşünülerek,
• Belirgin splenomegali veya hemoliz bulguları veya ailede hemolitik anemi öyküsü varsa, hemolitik anemi düşünülerek,
• Dışkıda kan varsa, özellikle erişkinde, gastrointestinal sistem tümörü düşünülerek,
• Anemi ile birlikte kalp yetmezliği bulguları varsa ağır anemi düşünülerek,
• Anemi nedeni açıklanamayan hastalar,
• Malignite riski nedeniyle bütün yaşlı hastalar, üst basamağa sevk edilmelidir.

Profilaksi

• Prematüre bebeklere ikinci aydan başlayarak 1 yaşına kadar 2 mg/kg/gün, en çok 15 mg/gün; zamanında doğan ve doğum ağırlığı normal olan bebeklere dördüncü aydan başlayarak 1 yaşına kadar 1 mg/kg/gün, en çok 15 mg/gün demir verilmelidir.
• Anne sütü alan bebeklerde altıncı aydan sonra demirden zengin ek besinlere mutlaka başlanmalıdır. Zorunluluk olmadıkça, bir yaşın altındaki bebeklere tam inek sütü verilmemelidir.
• Anne sütü alamayan, demir ile zenginleştirilmiş mama verilemeyen durumlarda, ağız yolundan demir sülfat verilmelidir.
• Gebelik ve emzirme döneminde anne 60-120 mg/gün demir sülfat kullanmalıdır. Hastalar demir (sakatat, kırmızı et, beyaz et, yumurta sarısı, kuru baklagil) ve -özellikle tahılda buluna demirin emilimini artıran- C vitamini yönünden zengin besinlerle düzenli beslenme önerilmelidir.