Magnezyum Durumunun Değerlendirilmesi
Magnezyum Durumunun Değerlendirilmesi
Daha önce belirtildiği gibi erişkin vücudu, yarısından fazlası kemikte ve kalanı kas ve yumuşak dokuda depolanan, 21-28 g (yaklaşık 1 mol) magnezyum içerir. Magnezyumun yaklaşık %1’i kan plazmasında ve kırmızı hücrelerde bulunur. Magnezyum durumunu değerlendirmek için ölçtüğümüz serum magnezyum konsantrasyonu total vücut magnezyum içeriğinin sadece %0,3’ünü gösterir. Standart serum total magnezyum konsantrasyonu ölçümleri, 1,7-2,3 mg/dl arasındadır ve bu değerler iyonize, proteine bağlı ve kompleks formları içerir. Bu nedenle total serum magnezyum ölçümünün, magnezyumun total vücut deposu veya biyolojik aktif iyonize formu hakkında fazla bilgi vermeyeceği kesindir. Total serum magnezyumunun alternatifi, aktif formu olan iyonize serum magnezyum konsantrasyonunun değerlendirilmesidir. Magnezyum için iyon selektif elektrotlardaki son teknolojik gelişmeler, iyonize magnezyumun hızlı tetkikine imkan sağlamıştır.
Total serum ve iyonize magnezyum ölçümleri arasındaki uyumsuzluk, tüm çalışmalarda olmasa da bazılarında gösterilmiştir. Bazı klinik çalışmalarda iyonize ve total magnezyum arasında güçlü korelasyon bulunmuştur ki bu da araştırmacıları, total magnezyum düzeyinden iyonize magnezyumun çıkarılabileceği sonucuna yöneltmiştir. Benzer olarak, batın cerrahisi uygulanacak hastalarda serum iyonize ve total magnezyum arasında belirgin korelasyon bulunmuştur. Öte yandan, Huijgen ve ark. kritik hastaların %51’inde düşük total magnezyum düzeyi saptarken, bu hastaların %71’inde normal iyonize magnezyum düzeyi rapor etmişlerdir. İyonize ve total magnezyum arasında zayıf korelasyon sadece kritik hastalarda değil, aynı zamanda magnezyum durumu araştırılmakta olan hastalarda da gösterilmiştir. Bu çalışmaların, magnezyum durumunun bilinmesi gereken hastalarda serum iyonize magnezyum ölçümünün, total serum magnezyum ölçümünden daha büyük etkiye sahip olduğuna karar vermede çelişkili sonuçları vardır. Şüpheli hipomagnezemi durumlarında, iyonize magnezyum, rutin olarak ölçülen serum total magnezyumuna tercih edilir. Fakat cihazlardaki ölçüm yapan elektrotların iyon seçiciliğiyle ilgili problemlerin ve kalsiyum iyonlarının ölçümleri engellemesinin, iyonize magnezyum tahlilinin korelasyonunu azalttığı öne sürülmektedir. İyonize magnezyum tetkiklerinin, rutin olarak kullanılan total serum magnezyum ölçümlerine üstünlüğü gösterilemediğinden, kritik hasta popülasyonunda ileri değerlendirmeler gerekebilir. Eritrosit, mononükleer hücre ve kas magnezyum seviyelerinin ileri tekniklerle ölçümleri, magnezyum durumunu daha doğru olarak değerlendirmede kullanılabilir; fakat bu ölçümlerin serum total magnezyum seviyelerinin ölçümüne üstünlüğü gösterilmemiştir. Normalde mononükleer hücrelerdeki magnezyum seviyesiyle serum ve eritrositlerdeki seviye arasında bir korelasyon yoktur. Hücre içi serbest magnezyum ölçümü için manyetik rezonans görüntüleme ve magnezyum duyarlı boyaların kullanıldığı yeni teknikler son zamanlarda tanıtılmıştır, fakat bu metotlar çoğunlukla araştırma aşamasındadır ve klinik uygulaması çok azdır.
Hipomagnezemi riski taşıyan hastaların total vücut magnezyum durumunu değerlendirmede, daha sonraki tutulum yüzdesini ölçmeye dayanan parenteral yükleme testi, yıllardır güvenilir bir yöntem olarak kullanılmaktadır. Verilen dozun %50’den fazlasının tutulması, magnezyum eksikliğini gösterir. Kritik hastalarda renal disfonksiyon yaygın olduğundan, magnezyum yükleme testi yoğun bakım ünitesinde nadiren uygulanır. Hebert ve ark. kritik hastalarda magnezyum yükleme testinin kullanımının fizibilitesini test etmiş ve serum tahlillerini tasdik etmiştir. Bu testi referans metot olarak kullanarak, hem serum total hem de iyonize magnezyum seviyelerinin, renal disfonksiyonu olmayan yoğun bakım hastalarında, magnezyum eksikliği tayininde duyarsız göstergeler olduğunu göstermiştir. Fakat yükleme testiyle magnezyum eksikliğini değerlendirmek pratik olmayabilir ve gerekli stabil durum nadiren oluştuğundan, kritik hastalarda pratik ve güvenilir olmayabilir.
Kritik hastalarda hipomagnezemiyi değerlendiren çalışmaların birçoğu, total serum konsantrasyonunu ölçer. İyonize magnezyum seviyeleri iki çalışmada değerlendirilmiştir. Soliman ve ark. total hasta popülasyonunda iyonize ve serum magnezyum seviyeleri arasında iyi bir korelasyon bulmuştur, fakat iyonize hipomagnezemili hastaların neredeyse yarısında total serum magnezyum düzeyleri normal olarak bulunmuştur. Bu nedenle bu yazarlar, total serum magnezyumunun, iyonize hipomagnezeminin zayıf göstergesi olduğunu söylemişlerdir. Huijgen ve ark. tarafından yapılan ikinci çalışmada, hücre dışı ve hücre içi magnezyum ölçümü arasında bir ilişki bulunamamıştır. Kritik hastalıklarda aktüel magnezyum durumunun değerlendirilmesinde kullanılan laboratuar araçları, bu nedenle yetersizdir. Vücut magnezyum durumunu yansıtmada serum iyonize magnezyumunun yararı net değildir. İyonize magnezyum konsantrasyonu ölçümü, yoğun bakım hastalarına klinik yaklaşımı değiştirecekse, klinik durumla seviyeleri korele etmek için daha fazla bilgiye ihtiyaç vardır.