Magnezyum ve Sepsis
Magnezyum ve Sepsis
Sepsis ve septik şok hastalarında hipomagnezemi oldukça sıktır. Pek çok deneysel ve klinik çalışma ile iyonize hipomagnezemi ile sepsis ve septik şok arasında güçlü ilişki gösterilmiştir. Yoğun bakım yatışı süresince sepsis varlığı hipomagnezemi gelişmesi açısından bağımsız risk faktörlerinden biridir. Sepsiste görülen bu magnezyum eksikliğinin kötü klinik sonuç ile alakalı olduğu da bildirilmiştir. Son zamanlarda yapılmış klinik bir çalışmada, hastalığın herhangi bir döneminde iyonize hipomagnezemisi olan hastalarda ciddi organ disfonksiyonları görüldüğü ve mortalitenin yüksek olduğu gösterilmiştir. Magnezyumun sepsisteki önemli rolü immünolojik fonksiyonlar üzerindeki etkilerine bağlanabilir. Magnezyum iyonları önemli immünolojik fonksiyonlar için esansiyeldir. Deneysel çalışmalar, magnezyum eksikliğinin septik şoktaki önemli immünmodülatör sonuçlardan sorumlu olduğunu ileri sürmektedir. Salem ve ark. endotoksine bağlı öldürücülüğün magnezyum eksikliği ile ilişkili olduğunu ve magnezyum tedavisinin bu duruma karşı koruyucu olduğunu göstermişlerdir. Yazarlar, magnezyum tedavisi uygulanan hayvanların hayatta kalma olasılıklarının artmasını, magnezyuma bağlı immünolojik fonksiyonların iyileşmesine bağlamışlardır. İn vitro ve in vivo deneysel kanıtlar magnezyum iyonlarının makrofaj aktivasyonu, adezyonu, bakterisidal aktiviteleri, lenfosit proliferasyonu ve endotoksinin makrofaja bağlanabilme kapasitesi için esansiyel olduğunu desteklemektedir. Magnezyum eksikliği olan sepsis modellerinde zamana bağlı dolaşımdaki sitokin konsantrasyonunda önemli artışlar tespit edilmiştir.
Magnezyum iyonları, şok durumunda hücre içi öldürücü kalsiyum iyon girişinin düzenlenmesinde önemli rol oynar. Hücre membranında kalsiyum iyon kanallarının magnezyum bağımlı olduğu ve magnezyumun sepsis ilişkili kalsiyum girişinin düzenlenmesinde önemli olduğu ileri sürülmektedir. White ve Hartzell izole edilen miyozitleri farklı magnezyum konsantrasyonlarına maruz bırakmışlar ve düşük magnezyum konsantrasyonunun sarkoplazmik retikulumdan sitozole doğru serbest kalsiyum akışı ile ilişkili olduğunu göstermişlerdir. Bunu destekleyici şekilde deneysel çalışmalarda endotoksine maruz kalma süresince hipomagnezemide hücre içi kalsiyumun arttığı gösterilmiştir. Artmış hücre içi kalsiyum, kalsiyuma hassas nitrik oksit sentaz aktivasyonunun artmasına sebep olabilir. Magnezyum eksikliği olan ratlarda nitrik oksidin aşırı üretimi rapor edilmiştir. Ciddi sepsisli hastalarda ensefalopati semptomları sıklıkla görülür, bu durum “sepsis ile ilişkili deliryum” olarak değiştirilmiştir. Mental statüde akut dalgalanmaların, ki bunlar septik hastalarda sıklıkla görülür, kötü prognoz ile ilişkili olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte sepsisteki beyin hasarının tam mekanizması hakkında fazla bir şey bilinmemektedir. Çalışmalarda septik ensefalopatide de portosistemik ensefalopatide olduğu gibi kan-beyin bariyerinden plazma ve beynin nötral amino asit transportunda bozulma olabileceği ileri sürülmektedir. Bu süreç kan-beyin bariyerinin yıkımı ile ilgilidir, çünkü sepsis ilişkili deliryumda serebrospinal sıvıda yüksek protein seviyeleri saptanmıştır. Kan-beyin bariyerine müdahale edilmesinin sepsis ilişkili deliryumda tedavi edici yöntem olduğu savunulmuştur. İnsüline bağlı hipoglisemi oluşturulan hayvanlarda KBB yıkımına magnezyum sülfatın pozitif etkisi olduğu gösterilmiştir. Bunu dikkate alınca sepsis ilişkili beyin disfonksiyonunda magnezyumun etkisi olabileceğini düşündük. Sepsise bağlı Evans mavisine artmış KBB geçirgenliği, magnezyum ile tedavi edilen ratlarda her iki hemisferde de Evans mavisi tutulumunu önemli derecede azalttığı gösterilmiştir. Buna rağmen magnezyumun KBB’nin bütünlüğünü sağlamadaki faydalı etkisinin mekanizmasını açıklamak kolay değildir. KBB’de geçirgenlik defektine yol açan mediyatör kaskadını magnezyum pek çok yönden etkileyebilir. Hipoglisemi modelinde gösterildiği gibi magnezyum direkt hücre koruyucu etkisi ile de KBB üzerinde etkili olabilmektedir. Magnezyumun beyin bölgesine ulaşmadan önce KBB’ni oluşturan endotel hücreleri ile etkileştiği ve onların aktivasyonunu önlediği düşünülmektedir.
Sepsiste magnezyum ile ilişkili verilerin çoğu deneyseldir. Sepsis ve septik şokta magnezyumun klinik sonucu etkileyebileceğini göstermek için klinik veriler ile doğrulanması gerekir. Şimdiki çalışmaların sonuçlarına göre sepsis ve septik şok süresince magnezyumun fizyolojik ve immünolojik etkileri arasında ilişki olduğu gösterilmiştir; bu da hipomagnezemiyi önlemek ya da düzeltmek için magnezyum replasmanının klinik sonucu etkileyeceğini desteklemektedir. Sepsiste daha yüksek magnezyum seviyeleri elde etmenin potansiyel faydaları için daha fazla klinik ve deneysel çalışmalara ihtiyaç vardır.