Fentanilin solunum sistemine etkileri

Opioidlerin solunum merkezinde birincil etkileri karbondioksite olan duyarlılığı azaltmaktır. Opioidler aynı zamanda hipoksik solunum yanıtını da baskılamaktadırlar. Artan dozlarda solunum ritmi ve refleksleri de etkilenmeye başlar, düzensiz iç çekme tarzında solunum hareketleri ortaya çıkar. Bu olaya farmakolojik deserebrasyon adı verilir ve medulla ve ponsta yer alan merkezlerin etkilenmesi sonucu ortaya çıkar.

Solunum depresyonu opioidin İV enjeksiyonunu takiben 5 - 10 dakika içinde ortaya çıkar ve etkili analjezi döneminden daha uzun süre devam eder. Fentanilin küçük dozları (2 - 9 μg/kg) karbondioksit yanıtını 2 - 4 saat süreyle azaltırken, analjezik etki 1 - 1.5 saat arasında sürmektedir.

Uyaran, özellikle ağrılı uyaran opioidlerin solunum depresyon etkilerini kısıtlar. Operasyon döneminde opioid almış bir hasta operasyon sonu dönemde, ekstübasyon, yatağa transfer gibi dış uyaranlar nedeniyle rahatlıkla nefes alıp verirken, uyaran ortadan kalktığında yeniden solunum depresyonuna girebilir.

Fentanilin solunumsal etkilerinin ortadan kalkışı tamamıyla plazma düzeylerine bağlıdır.

Yüksek veya tekrarlanan dozlar plazma seviyesinin düşüşüne izin vermediğinden solunumu deprese edici etki 12 - 18 saate kadar uzayabilir ve redistribusyon hızı ile ilaç atılım hızına bağlıdır.

1.5 - 3 ng/kg`lık fentanil plazma konsantrasyonları belirgin olarak karbondioksit yanıt kaybına neden olur.

Anestezi sırasında fentanil kullanımına bağlı olarak gelişen bifazik solunumsal depresyon tarif edilmiştir. İV uygulama sonrası fentanil akciğerde belirgin olarak “first-pass uptake”e uğramaktadır (yaklaşık % 70 - 85). Akciğerde birikim sadece geçici olmaktadır ve fentanil bimodal karakterde geri bırakılmaktadır (0.2 - 5.8 dakika sürede). Bu ilk alım etkisi propofol kullanılmış hastalarda daha düşük miktardadır ki bu da akciğer dokusunda her iki ilaç arasındaki yarışmayı gösterir.