Yanıkta lokal yara bakımı
YANIKTA LOKAL YARA BAKIMI
Öncelikle hastanın yatarak veya ayaktan takip gerekliliği belirlenmelidir.
Cerrahi debridman, eskarotomi, eskarektomi, fasiyotomi gerektiren yanıklar, ciddi sıvı
resüsitasyonu gerektiren komplike geniş yanıklar veya greftleme ihtiyacı duyacak derin yanıklara
bu bölümde yer verilmeyecektir. Bu anlamda, sentetik geçici kapamalar dahil sofistike tedavi
yaklaşımlarının uygulanması da yanık konusunda deneyimli birimlere bırakılacaktır. Aşağıda
aktarılacak tedavi yaklaşımları poliklinik bazında takip edilecek veya yanık odalarına yatırılarak
takip edilecek hastalar içindir.
Poliklinik bazında hasta yönetimi için dikkat edilmesi gereken ayaktan takip kriterleri:
• intravenöz sıvı resüsitasyon ihtiyacı ortadan kalkmalı,
• devam eden bir komplikasyon bulunmamalı,
• sepsis olmadığı teyit edilmeli,
• yeterli enteral beslenme sağlanabilmeli,
• oral ağrı kesiciler ile ağrı kontrolü yeterince sağlanabilmeli.
Pansuman-yara temizliği:
Yara temizlenmesi ve kalan kiri uzaklaştırmak için yaralar oda sıcaklığında ılık çeşme suyu veya
salin ile yıkanır, nötral pH’lı sıvı sabun dışı antiseptik solüsyonlar ve fırça kullanılmamalıdır.
Küçük yanıklarda topikal antimikrobiyal madde içeren krem veya pomadların
kullanılmasına gerek yoktur. Parafin veya yağlı merhemler (örn. %0.2 Nitrofurazon pomad)
emdirilmiş gazlı bezlerle pansuman uygundur. Pansuman malzemeleri her hasta için ayrı ve tek
kullanımlık hazırlanmalıdır.
Enfeksiyon veya eskar varlığında ve geniş yanıklarda %1 gümüş sülfadiyazin kullanılır.
Yara iyileşmesini geciktirmesi nedeniyle, epitelizasyonun izlendiği andan itibaren gümüşlü
preparatların kullanımı sonlandırılmalıdır.
Birinci derece yanıklarda
– Herhangi bir kapamaya veya yüzeysel antibakteryel ajana ihtiyaç yoktur.
– Nemlendirici kremler veya merhemler yeterlidir. Bu ajanlar derinin kuruması ve gerilmesi
nedeniyle olan yangıyı ve ağrı hissini azaltacaktır. Hastaya analjezik verilebilir.
– Geniş birinci derece yanıklarda, ağrı ve hidrasyon yönetimi için hasta gereğinde yatırılarak
tedavi edilebilir.
İkinci derece yanıklarda
–
Yüzeysel yanıklarda:
• Parafin emdirilmiş dokumalar yaraya yapışmayarak pansuman değişiminde ağrıyı
azaltacaktır.
• Kozmetik olarak görünür alanlarda poliüretan film tabakalar da kullanılabilir.
• Bunların temin edilmemesi halinde, parafin veya yağlı merhemler (örn. %0.2 Nitrofurazon
pomad) emdirilmiş gazlı bezlerle pansuman uygundur.
Su keseciklerinin (Bül) tedavisi
Küçük çaplı ve kontrolsüz patlamayacağı düşünülen su kesecikleri yerinde bırakılabilir. Büyük su keseciklerinin boşaltılması veya uzaklaştırılarak pansuman takibine
alınması gereklidir.
Derin yanıklarda:
• Antibiyotikli kremler doğrudan (örn. gümüş sülfadiyazin, mupirosin, nitrofurazon) veya
parafin emdirilmiş tüllerin altına uygulanabilir.
Yara iyileşmesinin gecikmesi ve üç haftayı aşması durumunda diskolorasyon, hipertrofik
skarlaşma, keloid oluşumu ve/veya kontraktür gelişebileceğinden, hastaların yanık
ünite/merkezlerine geciktirilmeden, nakli uygundur.
Üçüncü ve dördüncü derece yanıklar
• Eskarın kendiliğinden kalkması alttaki bakterilerin enzimatik ürünleri ile olmaktadır. Steril
tam kat yanıkta eskar kendiliğinden ayrılmaz. Eskarın kendiliğinden ayrılması yaranın
enfekte olduğunun bir belirtisidir.
• Bu grup hastalarda sıklıkla cerrahi uygulanmalar gerekir, yatarak tedavi edilmek üzere
yanık ünite/merkezilerine yönlendirilir.