Anaflaksi
Anaflaksi literatürde tutarsız olarak kullanılan bir terim olup hipotansiyon veya ciddi hava yolu tıkanıklığı ile karakterize Ig E bağımlı mast hücre mediatörlerinin oluşturduğu ciddi sistemik hipersensitivite reaksiyonu olarak tanımlanabilir. Hipersensitivite prezente edilen ajana (allergen) karşı artmış immün sistem yanıtıdır. Anaflaksi bu yanıtın son halidir. Anaflaktoid reaksiyon sensitizan temasına gerek duymayan, Ig E mediatörlüğünde oluşmayan mast hücrelerini direk stimülasyonla degrade eden kliniği ve tedavisi anaflaksi gibi tanımlanan durumdur.
Epidemiyoloji[düzenle | kaynağı değiştir]
Anaflaksi riskini arttıran yaş, meslek grubu, coğrafi faktör, ırk, cinsiyet gibi bir faktör belirlenememiştir. Tek risk faktörü sensitizan ajanla önceden karşılaşma öyküsüdür. Bu risk böcek ısırıklarında %40-60, radyokontrast ajanlarla %20-40, penisilinle %10-20’dir. İdiopatik anaflaksi için atopik bireyler (astma, allerjik rinit, atopik dermatit) non atopik bireylere göre daha risklidir. Bazı çalışmalar tropikal bölgelerde anaflaksi riskinin yüksek olduğunu göstermiştir. Yine erkeklerin endüstriel ve ev dışı ajanlara kadınlardan daha fazla maruz kalmasından dolayı riskin yüksek olduğu rapor edilmiştir. Yaşlılarda komorbit durumlardan dolayı ölüm riski yüksektir. Bir çalışmada gösterilmiş ki acil servis popülasyonunda toplam allerjik reaksiyon insidansı %0.5, anaflaksi insidansı %0.02’dir. ACLS’e göre yıllık insidans tam olarak bilinmemektedir. ABD’de yakın zamanda anaflaksi insiansı 100000’de 30 olarak saptanmıştır. İngiltere’de yapılan bir çalışmada 2300 acil başvurusundan 1 tanesi anaflaksi olarak rapor edilmiştir. Her yıl ABD’de fatal anaflaktik reaksiyonun yıllık insidansı 1 milyon hospitalize hastada 154 olarak görülüyor.
Etyoloji[düzenle | kaynağı değiştir]
- İdiopatik
- İlaç (Penisilinler, sefalosporinler, aspirin, TMP-SMX, vankomisin, NSAİİ)
- Besin (Balık, fındık, süt, yumurta, buğday, tartrazin, yerfıstığı, soya fasülyesi, monosodyum glutamat)
- Hymenoptera (Bal arısı, eşek arısı, ateş karıncası vb.)
- Radyokontrast ajnalar (İyot, hiperosmolar ajanlar vb.)
- Diğer (Latex, insekt)
Patofizyoloji[düzenle | kaynağı değiştir]
Allerjik ya da hipersensitivite reaksiyonları, lokalize kaşıntıdan anaflaktik şok ya da ölüme varan değişkenlik gösterir. Allerjik reaksiyonun altında yatan temel mekanizma mast hücre degranülasyonu ve mediatör salınımıdır.