Solutma sistemleri

SOLUTMA SİSTEMLERİ

Solutma sistemleri, anestezi makinelerinin hastaya anestezik gaz verilmesini sağlayan teknik ögesidir:

• Farklı oranlarda taze ve ekspire edilen gaz içeren anestezik gazların bir araya getirilmesi,
• Anestezik gazların hastaya ulaştırılması,
• Ekspire edilen karbondioksitin uzaklaştırılması,
• Anestezik gazların ortam atmosferinden ayrı tutulması,
• Anestezik gazların ısı ve nem yönünden uygun iklim koşullarına getirilmesini sağlar.

1. -İşlevsel özelliklerine göre;
   • Açık solutma sistemleri
   • Yarı-açık solutma sistemleri
   • Yarı-kapalı solutma sistemleri
   • Kapalı solutma sistemleri
2. -Teknik ve işlevsel özelliklerine göre;
   1. Yeniden solutmalı sistemler
      • To and fro absorbsiyon sistemleri
      • Absorbsiyonlu halka sistemi (circle absorption)
   2. Yeniden solutmasız sistemler
      1. Akım denetimli yeniden solutmasız sistemler
         • Mapleson A
         • Mapleson B ve C
         • Mapleson D
         • Mapleson E
         • Mapleson F
         • Bain sistemi
         • Lack sistemi
         • Humphrey ADE sistemi
      2. Valf denetimli yeniden solutmasız sistemler
   3. Gaz rezervuarı olmayan solutma sistemleri
3. -Taze gaz akımına göre solutma sistemleri
   1. Yeniden solutmasız solutma sistemleri
      • Akım denetimli yeniden solutmasız sistemler;Yarı-açık, yarı-kapalı sistemler.
      • Valf denetimli yeniden solutmasız sistemler;Yarı-açık sistemler.
   2. Yeniden solutmalı sistemler: Yarı-açık, yarı-kapalı, kapalı sistemler.

Yeniden Solutmalı Solunum Sistemleri

Yeniden solutma, ekshale edilen havadaki kullanılmamış anestezik gazların karbondioksitten arındırıldıktan ve belli bir miktarda taze gaz ile karıştırıldıktan sonra bir sonraki inspirasyonda tamamen yada kısmen hastaya geri döndüğü bir tekniği tanımlar.

Bu sistemde karbondioksiti temizleyecek bir cihaz zorunlu ve bütünleyici bir parçadır. Ekshale edilen havadaki karbondioksitin kimyasal absorbsiyonu için alkali metal ya da toprak kaynaklı metal hidroksit granülleri ile dolu bir kap, yeniden solutmalı sistemin en belirgin teknik özelliğidir.

1727 yılında Stephen Hales (1677-1761), havanın elastisitesini bozan ve rahat solunumu olanaksız hale getiren sülfürlü buharların absorbe edilebildiği yeniden soolutmalı bir halka sistemi tanımlamıştır.

John Snow (1813-1858), 1850 yılında eter ve kloroformun değişmeden ekspire edilen hava ile atıldığını fark etmiştir. İnspiryumda atılan gazı yeniden kullanarak, narkotik etkiyi uzatmak amacı ile eter inhaler cihazını yeniden solutmalı sisteme dönüştürmüştür.

Th.Shcwann’ın (1809-1885) madenciler için geliştirdiği ve 1856’da kullanıma sunduğu kurtarma cihazı, yüksek basınçlı oksijen tüpü, basınç düşürücü ve akım denetleyici valfler ve karbondioksit absorbanlı bir halka sistemi içermekte idi.

Karbondioksit absorbsiyonu yapılan to-and-fro sistemini ilk klinik uygulamada kullanan Alfred Coleman’dır (1822-1902). 1869’da Carl Sauer (1835-1892) diş hekimliğinde to-and-fro yeniden solutma sistemi ile azotprotoksit uygulamasını tanımlamıştır.

1906 yılında Frank Kuhn (1866-1929), benzer teknikle ekshale edilen gazların karbondioksitten temizlenmesini sağlayan yeni bir solutma sisteminin yapımına ilişkin ayrıntıları yayınlamıştır.

Dennis E. Jackson (1879-1980) 1915 yılında karbondioksit absorbanlı kapalı bir halka sistemi ile volatil anestezik, azotprotoksit ve oksijen karışımı kullanarak hayvanlarda uzun süreli anestezi uygulaması yaptığını bildirmiştir.

Kapalı bir yeniden solutmalı sistem ile anestezi tekniğini tıp uygulamasına sokan kişi 1924’ de Ralph M. Waters (1883-1979) olmuştur.

Freiburg Üniversitesi’nde anestezik gaz olarak saflaştırılmış asetilen (Narcylen) kullanan kimyacı Hermann D. Wieland (1877-1957) ve jinekolog Carl J. Gauss (1875-1957), anestezide yeniden solutmalı tekniğin Alman öncüleridir.

Alman mühendis Bernhard Dräger (1870-1928) ile işbirliği yaparak, yeniden-solutmalı halka sistemi içeren ilk anestezi cihazı geliştirilmiş ve 1924 yılında klinik kullanıma sunulmuştur.

Bernhard Dräger 2 Ekim 1925 yılında halka sistemi için Alman patenti almak üzere başvuruda bulunmuş, 26 Ocak 1926’da patenti onaylanmıştır.

Anglo-Amerikan literatüründe absorbsiyonlu halka sisteminin geliştirilmesi Brain C. Sword (1889-1956) ile anılmaktadır.

Absorbsiyonlu halka sistemini anestezide ilk kullanan 1924 yılında Gauss, Wieland ve Dräger’dir.

Yeniden solutmalı sistemin üstünlükleri; anestezik gaz tüketimi ve buna bağlı olarak maliyette önemli ölçüde tasarruf sağlanması, anestezik gaz ve buharlarından yararlanmanın artması, çalışma ortamı ve atmosfer kirlenmesinin azalması ve anestezik gazların ısı ve nem yönünden daha iyi iklimlendirilmesidir. Taze gaz akımı ne kadar düşük olursa, yeniden solutulan oran o kadar yüksek olur ve yeniden solutmalı sistemin üstünlüklerinden daha fazla yararlanılır.

Yeniden solutmalı sistemin olumsuz yanları ise; teknik olarak karbondioksit absorbanı ve tek yönlü valfler içeren sistemler gereksinimi, oksijen yetersizliği riskinin artması, karbondioksit absorbanının tükenmiş olması durumunda fark edilmeyen karbondioksit yeniden solutma olasılığında artıştır.

---