Kan gazının değerlendirilmesi
Normal kan gazı değerleri[düzenle | kaynağı değiştir]
| PH | 7.35-7.45 |
| PaCO2 | 35-45 mmHg |
| SaO2 | 80-100 mmHg |
| Std HCO-3 | 22-26 mEq/L |
| Aktüel HCO-3 | 22-26 mEq/L |
| BE | +3 / -3 mmol/L |
Kan gazı parametreleri[düzenle | kaynağı değiştir]
PH[düzenle | kaynağı değiştir]
Hidrojen iyon konsantrasyonunun (H + ) negatif logaritmasıdır. Normal değerleri 7,35-7,45 arasıdır. [1][2] İnsanda kan pH’sının yaşam ile bağdaşabilir sınırları 6.8-7.8 arasındadır. Ven kanında pH, arter kanı pH’sına göre 0.01-0.02 birim daha düşüktür. pH 7.45 olursa H+ iyonu konsantrasyonu azalmıştır ve alkalemi denir. Asit-baz dengesinde bu bozuklukları yapan olaylara ve bu olayların doku düzeyinde meydana getirdikleri değişiklikler ise asidoz veya alkaloz olarak adlandırılır [3][4]
BE[düzenle | kaynağı değiştir]
Metabolik sistemdeki defekt sonucu oluşan kandaki fazla asit ya da bazı gösterir. Standart bikarbonat koşullarında (37 °C’de ve 40 mmHg pCO2 ’de) kan örneğinin pH’sını 7.40’a getirmek için gerekli olan asit veya baz miktarını verir. Metabolik durumun göstergesidir. [3][5] Eğer BE < -2,5 ise metabolik asidoz, BE> +2,5 ise metabolik alkalozdur. Respiratuar asidoz, metabolik alkalozla; respiratuar alkaloz, metabolik asidozla kompanze edilir. Metabolik asidoz, respiratuar alkalozla; metabolik alkaloz, respiratuar asidozla kompanze edilir. [1][2]
Parsiyel O2 Basıncı (PO2)[düzenle | kaynağı değiştir]
Arteriyel kandaki oksijenin parsiyel basıncıdır. Birimi mmHg veya kilopaskal (kPa)‟dır . (kPa=mmHg/7.5). Oksijenizasyonun değerlendirilmesinde kullanılır.Normal aralığı 80-100 mmHg‟dır. PO 2 60-79 mmHg arasında ise hafif hipoksemi, 40-59 mmHg arasındaysa orta hipoksemi, 40 mmHg altındaysa ağır hipoksemidir. [1]
Parsiyel Karbondioksit Basıncı(PCO2)[düzenle | kaynağı değiştir]
Arteriyel kandaki karbondioksitin parsiyel basıncıdır. Alveolar ventilasyonun göstergesidir. Normal değeri deniz seviyesinde 40 mmHg, venöz kanda ise 46,5 mmHg' dır.[1][2] pCO2 >45 = Asidoz, pCO2 <35 = Alkaloz
Bikarbonat (HCO3-)[düzenle | kaynağı değiştir]
Bikarbonat iyonunun serum konsantrasyonudur. Kanda önemli bir tampondur, asit-baz dengesinin metabolik kompanentini değerlendirmede kullanılır. Normal değeri 22-26 mEq/L‟dir. ArtmıĢ değerler metabolik alkalozu, azalmış değerler metabolik asidozu gösterir. [1][2]
Standart bikarbonat[düzenle | kaynağı değiştir]
Solunumsal nedenli HCO3- değişikliklerini elimine etmek için standart koşullarda (37 °C sıcaklık ve 40 mmHg pCO2 altında) kanda bulunması gereken HCO3- konsantrasyonudur. Standart HCO3- yalnızca metabolik değişikliklere bağlıdır. Normalde 22-26 mmol/L’dir. Standart HCO3 >26 mmol/L ise metabolik alkaloza, standart HCO3 <22 mmol/L ise metabolik asidoza işaret eder.
Aktüel bikarbonat[düzenle | kaynağı değiştir]
Plazma örneğinde o anda varolan HCO3- değeridir. Normalde standart HCO3- ’ya eşittir ve 22-26 mmol/L’dir. Vücutta asit-baz dengesinin hem solunumsal hem de metabolik komponenti ile ilişkilidir. Standart HCO3- ile aktüel HCO3- arasındaki ilişki solunumsal asidoz ve alkalozu gösterir.
Standart HCO3- < aktüel HCO3-: Solunumsal asidoz vardır. Standart HCO3- > aktüel HCO3-: Solunumsal alkaloz vardır. Standart HCO3- = aktüel HCO3- < normal değer: Dekompanse metabolik asidoz vardır. Standart HCO3- = aktüel HCO3- > normal değer: Dekompanse metabolik alkaloz vardır.[3][4]
Oksijen satürasyonu (SaO2 )[düzenle | kaynağı değiştir]
Hemoglobinin oksijenle satürasyon düzeyini yansıtır. Normal değerleri %95-100’dür.
Alveolo-Arteriyel Oksijen Gradiyenti (p(A-a)O2 )[düzenle | kaynağı değiştir]
Alveol ile arteriyel parsiyel oksijen basınçları arasındaki fark olup akciğerlerin gaz alışverişi fonksiyonu hakkında genel bilgi verir. Normalde alveolo-arteriyel oksijen gradienti 5 mmHg’dir, ancak yaşla birlikte artar, 20 yaşından sonra her 10 yıl için 4 mmHg’lik artış olur.[6]
p(A-a)O2 = [FiO2 x (Patm-Psu) - (1.25 x PaCO2 )]- PaO2 veya pratik olarak p(A-a)O2 = [150-(1.25 x PaCO2 )]–PaO2 formülüyle hesaplanabilir.
(Deniz seviyesinde barometrik basınç (Patm) 760 mmHg, 37 ºC’de su buharı basıncı (Psu) 47 mmHg, FiO2 %21, PaO2 arter kan gazı örneğindeki kısmi oksijen basıncı (mmHg olarak) ve PaCO2 arter kan gazı örneğindeki kısmi karbondioksit basıncıdır).
p(A-a)O2 ’nin normal bir genç erişkinde 5-15 mmHg arasında olduğu kabul edilir; yaşla birlikte artar. Ancak hiçbir zaman 30 mmHg’ı geçmez. Hipoksemide yüksek p(A-a)O2 varlığı intrapulmoner şant varlığını gösterir[7]
Kan Gazı Sonucunu Değiştiren İyatrojenik ve Fizyolojik Durumlar [düzenle | kaynağı değiştir]
- Vücut sıcaklığında düşme PaO2 ve PaCO2 ’yi düşürmekte, pH’yı artırmakta; vücut sıcaklığında artış ise PaO2 ve PaCO2 ’yi artırmakta, pH’yı azaltmaktadır. [8]
- Lökositoz ve trombositozda artan oksijen tüketimine bağlı PaO2 düşmektedir. Halotan, nitröz oksit ve izofluran gibi anestetik ajanlar PaO2 ’de artışa neden olmaktadır [8]
- Alınan örneğin bekletilmesine bağlı olarak da PaO2 düşmekte, PaCO2 yükselmekte ve pH düşmektedir.[9]
- Kan gazı alınması sırasında antikoagülan olarak kullanılan heparin, pH ve PaCO2 ’yi düşürebilmektedir [10]
- ↑ 1,01,11,21,31,4 Börekçi Ş. Arter Kan Gazı Analizi, Alma Tekniği ve Yorumlaması. Türk Toraks Derneği Solunum Cihazları Rehberi, Nisan 2011, Cilt 12, Sayı 1, 5-9.
- ↑ 2,02,12,22,3 Karalezli A. Arter Kan Gazları, Derleme. Turkish Medical Journal 2007; 1: 44-50.
- ↑ 3,03,13,2 Day J, Pandit JJ. Analysis of blood gases and acid-base balance. Surgery Oxford 2011;29:107-11.
- ↑ 4,04,1 Marik PE. Acid-base disturbances. In: Marik PE, editor. Handbook of evidence-based critical care. New York: Springer; 2010. p.453-61
- ↑ Marik PE. Acid-base disturbances. In: Marik PE, editor. Handbook of evidence-based critical care. New York: Springer; 2010. p.453-61
- ↑ http://www.thoracic.org/clinical/critical-care/clinical-education/abgs.php. David A. Kaufman. Interpretation of Arterial Blood Gases (ABGs)
- ↑ Saryal S. Arter kan gazları. İçinde: Numanoglu N, editor. Solunum sistemi ve hastalıkları. Ankara: Antıp AŞ; 1997. s. 201-17
- ↑ 8,08,1 Baird G. Preanalytical considerations in blood gas analysis. Biochem Med (Zagreb). 2013;23(1):19-27
- ↑ Scott M, LeGrys V, Klutts J. Eletrolytes and blood gases. In: Burtis C, Ashwood E, Bruns D, eds. Tietz textbook of clinical chemistry and molecular diagnostics, Vol. St. Louis, MO: Elsevier Saunders, 2006:1008
- ↑ Ochs M, O’Brodovich. The structural and physiologic basis of respiratory diseases. In: Kendig and Chernick’s Disorders of the respiratory tract in children 8th edit. WB Saunders Company, Philadelphia, 2012;35-74.