Arter kan gazı yorumlanması

TIPlopedi sitesinden
20.29, 7 Kasım 2018 tarihinde 88.224.119.211 (mesaj) tarafından oluşturulmuş 4437 numaralı sürüm (" *'''Oksijenasyon'''u değerlendirmek için PaO2 incelenir. *'''Ventilasyon'''u değerlendirmek için PaCO2 incelenir. *'''Gaz alışverişi'''ni değerlend..." içeriğiyle yeni sayfa oluşturdu)
(fark) ← Önceki sürüm | Güncel sürüm (fark) | Sonraki sürüm → (fark)
Gezinti kısmına atla Arama kısmına atla
  • Oksijenasyonu değerlendirmek için PaO2 incelenir.
  • Ventilasyonu değerlendirmek için PaCO2 incelenir.
  • Gaz alışverişini değerlendirmek için P(A-a)O2 hesaplanır.
  • Asit-baz dengesi incelenir.
    • Genel değerlendirme için pH’a bakılır,
    • PaCO2 ve HCO3 incelenerek respiratuar ve metabolik durum saptanır.
    • Primer asit-baz bozukluğunun ayırıcı tanısı yapılır.
    • Kompansasyon olup olmadığı değerlendirilir.

Asit-baz bozukluğunun akut-kronik, basit veya mikst özelliği belirlenir.

Oksijenasyon[düzenle | kaynağı değiştir]

Dokuların canlılığını sürdürebilmesi için oksijenin atmosferden dokulara verilmesi şarttır. Bu solunum ve kardiyovasküler sistemin birlikte çalışması ile başarılır. Oksijenin dokulara iletim basamakları;

  • Akciğerlerce oksijenin alınması,
  • Oksijenin kana transferi,
  • Kanda oksijenin taşınması,
  • Dokulara oksijenin getirilmesi,
  • Dokulara oksijenin geçişi şeklindedir.

Herhangi bir noktadaki bozukluk dokunun oksijenlenmesini bozarak hipoksiye yol açar. Oksijen atmosferden kana ve kandan dokulara parsiyel basınç farkı ile geçer. Belirli noktalardaki oksijen parsiyel basınçları (mmHg); atmosfer 159, trakea 149.5, alveoller 109.6, arter kanı 100, periferik dokular 25 mmHg şeklindedir. Ancak PaO2 yaklaşık 95 mmHg (> 90 mmHg)’dır. Ven kanının oksijen parsiyel basıncı (PvO2 ) 40 mmHg’dır.

Oksijenizasyon arter kan gazı çalışılarak veya pulse oksimetri ile değerlendirilebilir. Pulse oksimetreler kan gazı yerine kullanılmamalıdır, bu cihazlar sadece O2 ile bağlanmış hemoglobin konsantrasyonunu infrared ışığı absorbsiyonu ile ölçerler ve birçok çevresel değişkenden etkilenirler, ayrıca parsiyel arteriyel O2 (PaO2 ), parsiyel karbondioksit basıncı (PCO2 ), Hgb, bikarbonat (HCO3 ) ve Ph için belirleyiciliği yoktur. Pulse oksimetreler karboksi hemoglobin (Hgb) varlığında  ve siyanid zehirlenmelerinde yanlış yüksek sonuç gösterirken lokal perfüzyon bozukluğu, hipotermi, arterio-venöz fistül, vasopressör kullanımı, flörosan ışıkta, tırnak üzerindeki parlatıcı gibi kimyasallar olmasında yanlış düşük sonuç, methemoglobinemide %80-85 civarında  göstermektedir.

Kuru oda havasında %21 oksijen (O2 ) olduğu için havada bulunan oksijen basıncı (PO2 ): 0.21x760=159 mmhg’dır. FiO2 inspire edilen O2 oranı olarak tariflenir. FiO2 dakikadaki solunum miktarına ve havada bulunan O2 ’ye bağlı olarak değişmektedir.

Verilen O2 e göre tahmini FiO2
Verilen O2 miktarı Tahmini FiO2
Nazal 1 l/dk %25
Nazal 2 l/dk %29
Nazal 3 l/dk %34
Nazal 4 l/dk %38
Maske ile 4-15 l/dk %35-%60
Rezervuarlı Non-rebreather maske ile 10-12 l/dk    %95

 

 İnspire edilen O2 yüzdesi     21%   40%   60%   80%   100%  
 Beklenen PaO2 100 227 370 512 655

Alveole-arteriyal O2 gradienti (A-a gradient) alveolar oksijenizasyonun iyi bir göstergesidir. A-a gradient alveolde bulunan havadaki parsiyel O2 basıncı (PAO2 ) ile arter kanı parsiyel O2 basıncı (PaO2 ) arasındaki farka eşittir.

p(A-a)O2 = [FiO2 x (Patm-Psu) - (1.25 x PaCO2 )]- PaO2 veya pratik olarak p(A-a)O2 = [150-(1.25 x PaCO2 )]–PaO2 formülüyle hesaplanabilir.
Patm=barometrik basınç; deniz seviyesinde 760 mmHg’dir. Yüksek parsiyel basıncı nedeni ile oksijen alveolden sürekli olarak kapiller içine geçer. Bu olay sürekli olduğundan alveoler oksijen basıncı PaO2’den bir miktar yüksektir. İnspire edilen gazdaki oksijen oranı yükselirse alveoler O2 parsiyel basıncı yükselir (PAO2).

Örneğin; %40 oksijen verilirse; PAO2= [40/100 x (760-47)]-40= 245.2 mmHg olur. Buna karşılık inspire edilen oksijen oranı azalırsa; örneğin %15’e düşerse; PAO2= [15/100 x (760-47)]-40= 67 mmHg’ya düşer.[1][2]

Asit Baz Değişiklikleri[düzenle | kaynağı değiştir]

Plazma H + iyonu konsantrasyonu normal değeri 40 nmol/l’dır. Bu değer kan gazında Ph 7.40’a denk gelir. Ph H + iyonunun logaritmik transformasyonudur. Öncelikle kan gazı analiz sonucu doğruluğunu değerlendimek için H+ değerine bakılır

[H+]=24 X ( PaCO2 / [HCO3-] )  eşitliğiyle bulunur.

Örneğin: HCO3 = 24 pCO2: 40 olduğu durumda  H+ = 24 X (40/24)= 40nmol/L olmalıdır. 

pH 7.28-7.45  aralığında iken pratik olarak  [H+] = 80 - ( pH’nın son iki rakamı) eşitliğiyle bulunur.  

pH=7.40 iken  [H+]=80-40=40 nmol/L

pH=7.30 iken  [H+]=80-30 =50 nmol/L

Basit Asit Baz Dengesi bozuklukları[düzenle | kaynağı değiştir]

 

  PH H+ PaCO2 HCO3
Normal 7.4 40 mEq/L   40mmHg  24mEq/L 
Respiratuar Asidoz Düşük  Yüksek Yüksek Yüksek
Respiratuar Alkaloz     Yüksek   Düşük Düşük Düşük
Metabolik Asidoz Düşük Yüksek Düşük Düşük
Metabolik alkaloz Yüksek Düşük Yüksek Yüksek

 

Solunumsal asidoz[düzenle | kaynağı değiştir]

pH değerinin 7.35’in altında, PaCO2 değerinin 45 mmHg’nın üzerinde olduğu klinik tablodur. Başlıca mekanizması alveolar hipoventilasyon sonucu CO2 atılımının azalması ve kanda CO2 değerinin yükselmesidir. Solunumsal olayların kompansasyonu metabolik yoldan olur. Bunun için böbrekler devreye girer; H+ iyonu atılır ve HCO3 - iyonu tutulur. Metabolik kompansasyon yavaş gerçekleşir; optimal 2-5 günde oluşur.

Metabolik asidoz[düzenle | kaynağı değiştir]

pH 7.35’in, HCO3 - düzeyi 22 mmol/L’nin altındadır. Kuvvetli bir asit alımı ve asit yükü artımı veya böbrekler ya da gastrointestinal sistem yolu ile aşırı HCO3 - kaybı nedeniyle ortaya çıkar. En sık asit yükü artışına bağlı oluşur. Kompansasyon öncelikli olarak solunum sistemi aracılığıyla olur. Artan H+ iyon konsantrasyonu solunum merkezini uyararak hiperventilasyon yapar. “Kussmaul solunum” ile CO2 atılımı artar. Solunumsal kompansasyon dakikalar içinde başlar ve 12-24 saatte en üst düzeye ulaşır. Eğer metabolik asidozun birincil nedeni böbrekler değilse, böbrekler de daha sonradan kompansasyona katılır.

Solunumsal alkaloz[düzenle | kaynağı değiştir]

 pH değerinin 7.45 üzerinde ve PaCO2 değerinin 35 mmHg’nın altında olduğu tablodur. En sık mekanizma artmış solunum hızı ve/ veya derinliği nedeniyle PaCO2 azalmasıdır. Bu durum pH’yı hızla yükseltir. Asit baz dengesini korumak için böbrekler HCO3 - kaybını artırır. Metabolik kompansasyon 2-5 günde optimal olur.

Metabolik alkaloz[düzenle | kaynağı değiştir]

pH değeri 7.45’in, HCO3 - düzeyi 26 mmol/L’nin üzerindedir. Sıklıkla kuvvetli asit kaybına, daha az sıklıkla ise baz artışına bağlı olarak meydana gelir. Standart HCO3 - yükselmiştir ve baz fazlalığı vardır. Solunumsal kompansasyon dakikalar içinde başlar ve 12-24 saatte en üst düzeye erişir. Solunum sayısı azaltılarak CO2 yükselir. Eğer metabolik alkaloz uzar ise ve neden böbrek kaynaklı değil ise böbrekler de kompansasyona karışır. Hidrojen iyonunu tutar ve HCO3 - iyonu atar.

Basit asit-baz dengesi bozukluğunda beklenen kompansatuvar yanıtlar
Asit-baz dengesi bozukluğu     Kompansatuvar yanıt değerleri
Metabolik asidoz Beklenen PaCO2 = 1.5 x HCO3 - + 8±2 veya HCO3 de 1 mmol/L’lik azalma PaCO2 de 1.0-1.3 mmHg’lik azalma yapar
Metabolik alkaloz HCO3 -’daki her 1 mmol/L’lik artış için PaCO2 0.6-0.7 mmHg artar
Solunumsal asidoz (akut) Her 10 mmHg PaCO2 artışı için HCO3 - 1 mmol/L artar, pH 0.08 azalır
Solunumsal asidoz (kronik) Her 10 mmHg PaCO2 artışı için HCO3 - 3-4 mmol/L artar, pH 0.03 azalır
Solunumsal alkaloz (akut) Her 10 mmHg PaCO2 azalışı için HCO3 - 2 mmol/L azalır, pH 0.08 artar
Solunumsal alkaloz (kronik) Her 10 mmHg PaCO2 azalışı için HCO3 - 5 mmol/L azalır, pH 0.03 artar

 

  1. ↑ Börekçi Ş, Umut S. Arter kan gazı analizi, alma tekniği ve yorumlanması. Türk Toraks Dergisi 2011;12(Ek 1):5-9
  2. ↑ Acıcan T.Arter kan gazları.Yoğun Bakım Dergisi 2003;3:160- 75.

alkalosis Hidrojen iyonunun azalması (pH’nın artması) ile karakterize baz miktarının artması veya asit kaybı ile giden patolojik durumlar

Kan Gazı kategorisinden sayfalar
"https://tiplopedi.com/index.php?title=Arter_kan_gazı_yorumlanması&oldid=4437" sayfasından alınmıştır